دانستنی های تحقیق و سنجش

مقايسه‌ي آزمون عملكردي با آزمون مداد - كاغذي در

سنجش تكويني با بازخوردهاي توصيفي(ارزشيابي

توصيفي)

آزمون مداد – كاغذي به انواع آزمون‌هايي با پاسخ‌هاي چند گزينه‌اي؛ كامل كردني؛ جور كردني؛ صحيح – غلط؛ كوتاه پاسخ و تشريحي اشاره دارد. از آزمون مداد – كاغذي براي اندازه‌گيري دانش كلي؛ محفوظات و درك و فهم آموخته‌هاي تحصيلي دانش‌آموزان استفاده مي‌شود. با اجراي اين آزمون‌ها بيشتر صحيح بودن يا غلط بودن پاسخ‌هاي آموخته شده مشخص مي‌شود و يادگيرنده در توليد دانش جديد، خودسنجي و انديشه‌ورزي هيچ‌گونه نقشي ندارد. هرچند در دهه‌هاي گذشته تلاش شد تا با اين‌ آزمون‌ها سطوح بالاتر شناختي نيز اندازه‌گيري شود اما در عمل در اندازه‌گيري مهارت‌هاي پيچيده‌ا‌ي چون حل مسأله؛ تفكر واگرا و توانايي كاربست آموخته‌ها در موقعيت‌ها توفيقي بدست نياورد (ليپمن[1] 1987). متخصصان تعليم و تربيت در دهه 1980 با ظهور مجدد نظريه‌هاي شناختي يادگيري بويژه سازنده‌گرايي تحقيقات گسترده‌اي را براي جايگزين كردن ابزارهايي كه تفكر و مهارت‌هاي پيچيده را نيز اندازه‌گيري ‌كند آغاز كردند. الگوي سنجش عملكرد يكي از روش‌هاي جايگزين براي رسيدن به اين هدف بود. در ميان گونه‌هاي مختلف سنجش عملكرد، آزمون عملكرد به عنوان ابزاري براي تكميل اطلاعات در باره‌ي يادگيري در كنار آزمون مداد – كاغذي مطرح شد. آزمون عملكرد نه تنها دراندازه‌گيري دانش و مفاهيم پيچيد‌ي آموزشگاهي بلكه در اندازه‌گيري توانايي استفاده ازدانش و مهارت‌هاي پيچيده‌ي دانش‌آموزان در موقعيت‌هاي واقعي زندگي نيز كارآمد بود. زيرا معلم با تهيه و اجراي آزمون عملكرد، دانش‌آموز را در شرايط فكر كردن بر يادگيري، اجراي خودسنجي از فرايند و پيامد يادگيري و نيز انعكاس انديشه و نظرات در مورد يادگيري درگير مي‌كند. در واقع يادگيرنده در هنگام انجام تكاليف آزمون عملكرد نه تنها توانايي خود را در استفاده از دانش و مهارت‌ها براي حل مسأله يا توليد محصول در موقعيت‌هاي واقعي نشان مي‌دهد بلكه از طريق خودسنجي‌ و انديشه‌ورزي‌هاي پيوسته به تمرين و پرورش دانش و مهارت‌ها نيز مي‌پردازد.

بنابراين آزمون عملكرد نه تنها در نقش اندازه‌گيري بلكه در نقش دروني كردن يادگيري؛ توليد دانش، عميق كردن اطلاعات و به طور كلي در نقش «آموزش براي يادگيري» ظاهر مي‌شود زيرا دانش‌آموز در طول انجام تكاليف آزمون عملكرد 1) استفاده كردن از دانش و مهارت را در زندگي واقعي تمرين مي‌كند، 2) بين مهارت دانش و مهارت‌هاي آموخته شده‌ي خود با دنياي واقعي ارتباط برقرار مي‌كند و 3) مهارت‌هاي عالي شناختي (انديشه ورزي، تصميم‌گيري توأم با خردورزي و …) را كه با موفقيت‌هاي آتي او در زندگي ارتباط دارد در خود پرورش مي‌دهد. آزمون عملكرد به طور همزمان هم دانش‌آموزان، معلمان و والدين را از نحوه رسيدن به اهداف يادگيري آگاه مي‌كند و هم براي آنان در باره‌ي ميزان موفقيت عملكرد يادگيرندگان در زندگي واقعي بازخوردهاي كيفي و مفيد فراهم مي‌كند.

با توجه به آنچه ذكر شد هرچند آزمون عملكرد از لحاظ ماهيت و كاركرد تفاوت بسيار كيفي و چشمگيري با آزمون مداد – كاغذي دارد، اما بايد يادآور شد برتري كيفي آزمون عملكرد نبايد ذهن را به اشتباه به اين سو سوق دهد كه آزمون مداد – كاغذي در كلاس درس ارزشي ندارد وديگر لازم نيست از آن استفاده شود. معلم در كلاس درس براي اتخاذ تصميم‌هاي آموزشي و تهيه‌ي بازخوردهاي توصيفي كارآمد به اطلاعات جامع در باره‌ي يادگيرنده نياز دارد. از اين‌رو لازم است از هر دو نوع آزمودن مداد – كاغذي و عملكرد براي گردآوري اطلاعات با توجه به اهداف آن‌ها استفاده كند، در واقع آزمون‌هاي مداد – كاغذي و عملكرد نه تنها در تضاد با يكديگر نيستند بلكه مكمل يكديگرند. تفاوت‌هاي بين آزمون عملكرد و مداد – كاغذي در جدول زير خلاصه شده است.

تفاوت‌ آزمون عملكرد با آزمون مداد – كاغذي